تعریف سلامت جنسی از زمانی که سازمان بهداشت جهانی (WHO) تعریف اصلی خود را در سال ۱۹۷۵ منتشر کرد، دست‌خوش تغییر قرار گرفته است. در واقع هرگونه تلاش برای ایجاد «هنجارها» و تعریف عینی از بهداشت زناشویی و سلامت جنسی خطرناک است، زیرا می‌تواند برای حذف یا برچسب زدن افراد به‌عنوان ناسالم یا غیرعادی مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله ضمن تعریف بهداشت جنسی به بررسی موارد مرتبط با آن خواهیم پرداخت.
تعریف سازمان بهداشت جهانی
سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۲ تعریف زیر را در زمینه‌ی سلامت زناشویی و بهداشت جنسی منتشر نمود:
«سلامت جنسی حالتی از رفاه جسمی، عاطفی، روانی و اجتماعی است که با تمایلات جنسی مرتبط است. بهداشت جنسی فقط عدم وجود بیماری، اختلال عملکرد یا ناتوانی نیست بلکه سلامت جنسی مستلزم رویکردی مثبت و محترمانه به رابطه جنسی و هم‌چنین امکان داشتن تجربیات جنسی لذت‌بخش و ایمن، عاری از اجبار، تبعیض و خشونت است. برای دستیابی و حفظ سلامت جنسی، حقوق جنسی همه‌ی افراد باید محترم شمرده شود».
با توجه به تعریف بالا می‌توان برای سلامت جنسی به موارد زیر اشاره نمود:
جنسیت خود را درک کنید
تمایلات جنسی شما با نگرش‌ها و ارزش‌های شما در مورد مسائل جنسی تعریف می‌شود و طیف وسیعی از مسائل (از افکار و اعمال جنسی گرفته تا هویت و نقش‌های جنسی) را در بر می‌گیرد. این مسائل تحت تأثیر عوامل متعددی از عوامل زیستی، اقتصادی و روانی گرفته تا عوامل اجتماعی، اخلاقی و مذهبی قرار می‌گیرد که در نهایت به رضایت جنسی منجر می‌شود.
جنسیت شریک زندگی خود را درک کنید
از آن‌جایی‌که همه‌ی افراد منحصر‌به‌فرد هستند، شما نگرش‌ها، احساسات و خواسته‌هایی متفاوت از شریک زندگی خود خواهید داشت. زمانی می‌توانید سلامت و لذت جنسی خود را بهبود ببخشید که هر دوی شما تمایلات جنسی یکدیگر را درک کرده و به آن‌ها احترام بگذارید.
بنابراین مهم است که سعی کنید نظرات خود را به شریک زندگی خود منتقل کنید و درباره‌ی تمایلات جنسی او نیز بیش‌تر بدانید. وقتی آنچه را که با آن راحت هستید و می‌خواهید را به اشتراک می‌گذارید، هر دوی شما برای رابطه جنسی آماده‌تر خواهید شد و از نظر سلامت جسمی و روحی در وضعیت بهتری قرار می‌گیرید.
در جهت تقویت عزت نفس سالم بکوشید
داشتن عزت نفس سالم به این معنا است که نسبت به خود احساس خوبی داشته باشید و با آنچه هستید راحت باشید. اگر هر دو شریک در یک رابطه‌ی جنسی از عزت نفس سالم برخوردار باشند، پذیرش و لذت از حضور یکدیگر افزایش می‌یابد. در مقابل، عزت نفس ضعیف اغلب منجر به روابط ناسالم یا حتی توهین‌آمیز می‌شود. در واقع سلامت روانی بخش جدایی‌ناپذیر سلامت جنسی است.
رابطه‌ی جنسی ایمن را تمرین کنید
بیماری های مقاربتی (STIs) در نتیجه‌ی رابطه‌ی جنسی محافظت نشده بروز می‌یابند و علائم آن‌ها بسیار متفاوت است. با انجام رابطه‌ی جنسی ایمن، از طریق استفاده از کاندوم، این خطر را کاهش دهید. با این حال، از آن‌جایی که کاندوم‌ها ۱۰۰ درصد محافظت را در برابر بیماری های جنسی ایجاد نمی‌کنند، گزینه‌ی بهتر این است که یک زوج در یک رابطه‌ی تک همسری و وفادار باشند و بهداشت فردی را رعایت نمایند.
با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی، زوج می‌توانند آرامش داشته باشند و از یک رابطه‌ی جنسی لذت‌بخش و سالم لذت ببرند.
برخی از بیماری های مقاربتی رایج عبارتند از:
- ویروسی که باعث ایدز می شود (HIV)
- کلامیدیا
- سوزاک
- تبخال
- سیفلیس
- زگیل ناحیه‌ی تناسلی
اگر مشکوک به عفونت (ویروس و میکروب) هستید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. برای کاهش عوارض و جلوگیری از گسترش عفونت به دیگران، درمان زودهنگام بیماری‌های مقاربتی مهم است.
استفاده از کاندوم بسیار ضروری است
استفاده از کاندوم یکی از ارکان اصلی بهداشت زناشویی است. کاندوم‌ها در انواع مختلف به بازار عرضه می‌شوند. کاندوم روان کننده زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در زمان رابطه‌ی جنسی، به‌دلیل خشکی مجرا، اصطکاک بین آلت تناسلی مردانه و محیط درونی ایجاد می‌شود. البته در مواردی، برخی از ژل روان کننده استفاده می‌کنند. به‌طور کلی اکثر افراد کاندوم نازک را به انواع دیگر کاندوم ترجیح می‌دهند.
یکی از مواردی که حتماً به‌منظور رعایت بهداشت جنسی باید از کاندوم استفاده کرد، رابطه مقعدی است. از طرفی برای اورال سکس نیز کاندوم‌های مخصوص به بازار عرضه شده‌اند. تمامی مواردی که ذکر شد در حیطه‌ی بهداشت جنسی تعریف می‌شوند.
از یک رژیم تغذیه‌ای سالم بهره بگیرید
تغذیه یکی از عوامل موثر در رعایت بهداشت زناشویی است. برای این منظور لازم است تا از رژیم‌هایی پیروی کنید که مقدار مناسب ویتامین‌ها و مواد لازم را برای بدن شما فراهم می‌کنند. از طرفی مصرف مواد غذایی که حاوی پروبیوتیک‌ها هستند نیز توصیه می‌شود. محصولات پروبیوتیک، می‌توانند در کاهش عفونت‌های واژینال، نقش داشته باشند.
نوشیدن آب فراوان را نیز فراموش نکنید. این کار باعث می‌شود تا حجم ادرار افزایش یابد و در نتیجه پس از رابطه‌ی جنسی، در دفع باکتری‌ها بسیار موثر است.
رفع مو‌های زائد بدن بسیار اهمیت دارد
یکی از مواردی که آراستگی هر فرد را نشان می‌دهد، رفع مو‌های زائد است. این مو‌ها می‌توانند به‌عنوان یک منبع برای رشد میکروب‌ها و ویروس‌ها باشند. برای رعایت بهداشت زناشویی لازم است لوازم اصلاح مو بدن را خریداری و مو‌های زائد بدن خود را اصلاح کنید.
آراسته بودن را فراموش نکنید
آراستگی از موارد مهم در بهداشت زناشویی است. برای سلامت جنسی، حمام کردن به‌صورت روزانه و شستشوی مرتب بدن بسیار توصیه می‌شود.
به‌طور مرتب لباس زیر را تعویض کنید
یکی از عواملی که می‌تواند منجر به افزایش احتمال عفونت واژینال شود، رطوبت است. اگر پس از رابطه‌ی جنسی، واژن را شسته‌اید، باید با استفاده از سشوار در جهت خشک کردن آن اقدام نمایید. اگر لباس زیر شما در طول روز یا پس از رابطه‌ی جنسی مرطوب شد نیز باید در جهت تعویض هر چه سریع‌تر آن، عمل کنید.
توصیه می‌شود که از لباس زیر‌های نخی استفاده کنید و در انتخاب سایز بسیار دقت نمایید. لباس زیر تنگ احتمال عفونت‌های باکتریایی را افزایش می‌دهد. به‌طور کلی پیشنهاد می‌شود که هر روز لباس زیر خود را تعویض کنید.
در دوران پریود، رابطه‌ی جنسی کامل ممنوع است
در دوران قاعدگی، رفتار جنسی ممنوع نیست اما رابطه‌ی جنسی همراه با دخول ممنوع است و بایستی از آن پرهیز کرد. علاوه بر این‌که سکس در دوران پریود از دیدگاه شرعی، حرام است، رابطه در این دوران می‌تواند احتمال ابتلاء به عفونت‌های مقاربتی را افزایش دهد و به‌همین منظور به‌دلیل حفظ سلامت جنسی لازم است که از دخول کامل در دوران پریود، خودداری کنید.
از برقراری رابطه‌ی جنسی مقعدی، بپرهیزید
اگرچه برخی از افراد رابطه مقعدی را بسیار لذت‌بخش می‌دانند اما حقیقت آن است که مقعد مکان مناسبی برای لذت بردن زناشویی نیست، این اندام به‌منظور انجام عمل دفع، ایجاد شده است و در این ناحیه ممکن است انواع مختلفی از باکتری‌ها و ویروس‌ها وجود داشته باشند. رابطه‌ی مقعدی خطر ابتلاء به انواع بیماری‌های مقاربتی مانند ایدز را افزایش می‌دهد. برای یک رابطه‌ی جنسی بی خطر و رعایت بهداشت جنسی لازم است رابطه‌ی واژینال را جای‌گزین رابطه‌ی مقعدی نمایید. اگر در این زمینه به کمک نیاز دارید، می‌توانید به یک سکس تراپیست مراجعه کنید.
سلامت باروری خود را بررسی کنید
سلامت جنسی شامل برنامه‌ریزی برای داشتن فرزند است. برای مراقبت از سلامت باروری خود، باید به‌طور منظم به متخصص زنان مراجعه کنید.
با فرزندان خود صحبت کنید
عدم اطلاع از سلامت جنسی، منجر به افزایش بارداری ناخواسته، سقط جنین و ابتلاء به بیماری‌های مقاربتی می‌شود. اگر پدر و مادر هستید، با آموزش سلامت جنسی، فرزندتان را از چنین عواقبی در امان نگه دارید. خوب است که صحبت در این مورد را از دوره‌ی جوانی فرزند خود شروع کنید تا بتوانید ارزش‌ها و نگرش‌های صحیحی نسبت به رابطه‌ی جنسی در ذهن او شکل دهید.
کلام آخر
به طور خلاصه برای داشتن سلامتی نه‌تنها باید به سلامت جسمانی خود توجه کنیم، بلکه باید به جنبه‌های دیگری مانند بهداشت جنسی، عاطفی، روحی و روانی نیز دقت نماییم. اگرچه رعایت بهداشت زناشویی می‌تواند در موارد زیاد از ایجاد عفونت‌ها پیش‌گیری نماید اما یادتان باشد یک اصل مهم در سلامت جنسی این است که با مشاهده‌ی علائم بیماری، هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.