واریکوسل یکی از بیماری‌های شایع و رایج اندام تناسلی مردانه است که به‌علت پیچ خوردگی سیاهرگ‌های بالای بیضه اتفاق می‌افتد. بیماری واریکوسل یکی از شایع‌ترین علل کاهش اسپرم در آقایان است. اگر مایلید در رابطه با علل و درمان واریکوسل اطلاعاتی کسب نمایید، با ما همراه شوید.
علل ایجاد واریکوسل
واریکوسل در بسیاری از موارد به‌علت طولانی بودن سیاهرگ تخلیه کننده‌ی خون بیضه‌ی چپ به سیاهرگ کلیوی به‌وجود می‌آید. اما علل دیگر بیماری واریکوسل را میتوان در موارد زیر دانست:
- فشار ایجاد شده توسط سایر رگ‌ها و اجزا‌ی شکم بر بیضه
- انسداد عروق شکم و تجمع خون در عروق سیاهرگی بیضه
- مشکلات مادرزادی
- افزایش فشار شکمی در اثر وجود تومور
- ورزش‌های سنگین مانند بدن‌سازی و وزنه‌برداری
شایان ذکر است که واریکوسل به هر دلیلی ایجاد شود، سبب افزایش دمای بیضه می‌شود. این افزایش دما روی کمیت و کیفیت تولید اسپرم اثر سوء دارد.
علائم واریکوسل
معمولاً هر بیماری با علائمی خود را نشان می‌دهد. علائم شناخته شده‌ی بیماری واریکوسل عبارتند از:
- احساس ناراحتی در بیضه‌ها و کیسه‌ی بیضه
- مشاهده‌ی رگ‌های پیچیده و متورم در کیسه‌ی بیضه
- احساس درد در ناحیه‌ی کیسه‌ی بیضه
- مشاهده عدم تقارن در بیضه‌ها (ممکن است یکی از بیضه‌ها دچار آتروفی شده باشد)
- احساس سنگینی در ناحیه‌ی بیضه‌ها
- ناباروری
در صورت روبه‌رو شدن با این علائم، چه شدید و چه خفیف، حتماً باید با پزشک متخصص اورولوژی مشورت نمایید.
انواع واریکوسل
واریکوسل می‌تواند به‌صورت خفیف یا شدید ظاهر شود. از این رو بیماری واریکوسل در سه نوع مورد بررسی قرار می‌گیرد:
واریکوسل خفیف با گرید ۱
در این نوع واریکوسل، پزشک با معاینات زمان‌بر می‌تواند بیماری را تشخیص دهد. حتی در پاره‌ای مواقع، تشخیص قطعی امکان‌پذیر نیست. در صورت بی نتیجه بودن معاینه‌ی فیزیکی، از سونوگرافی اسکروتوم برای ثبت تصاویر داخلی بدن و تشخیص مشکلات ناشی از بیماری واریکوسل استفاده می‌شود. رایج‌ترین روش برای اطمینان از تشخیص درست بیماری واریکوسل، استفاده از سونوگرافی رنگی است.
واریکوسل متوسط با گرید ۲
در بیماری واریکوسل گرید ۲، پزشک قادر است با معاینه‌ی پوست بیضه، بیماری را تشخیص دهد.
واریکوسل شدید با گرید ۳
در بیماری واریکوسل گرید ۳، کلاف متورم عروقی درکنار بیضه کاملاً قابل مشاهده است.
عوارض واریکوسل
هر بیماری، بدن را دچار عوارضی می‌نماید. بیماری واریکوسل هم دارای عوارض زیر است:
- در اثر عدم درمان واریکوسل ممکن است به‌علت آسیب به شریان، بیضه‌ها آسیب ببینند.
- یکی از دلایل ناباروری اولیه در زوج‌هایی که برای اولین بار تصمیم به فرزند‌آوری دارند، واریکوسل است.
- واریکوسل سبب هیدروسل (تجمع مایع در بیضه) می‌شود.
- ایجاد اختلال در تشکیل، حرکت و عملکرد اسپرم یکی از عوارض واریکوسل است.
- در بسیاری از موارد پس از جراحی واریکوسل، امکان ایجاد عفونت وجود دارد.
اگرچه در همه‌ی موارد واریکوسل، مبتلایان به ناباروری دچار نمی‌شوند، اما بسیاری از اختلالات ناباروری مردان مربوط به عوارض این بیماری بر آلت تناسلی مردانه می‌باشد.
رابطه‌ی واریکوسل و ناباروری در مردان
با این‌که تمام مبتلایان به واریکوسل دچار ناباروری نمی‌شوند، اما بسیاری از اختلالات جنسی مربوط به ناباروری در آقایان به‌دلیل واریکوسل است، زیرا واریکوسل به‌طور غیر مستقیم با افزایش دمای بیضه، بر شکل و نوع حرکت اسپرم تاثیر می‌گذارد. هم‌چنین وارکوسل بر کیفیت و کمیت تولید اسپرم نیز موثر است.
روش‌های پیش‌گیری از واریکوسل
به نظرتان بهتر نیست قبل از به‌وجود آمدن بسیاری از مشکلات با تدابیر لازم از وقوع آن‌ها جلوگیری شود؟ اگر بدانیم چگونه از وارد شدن ضربه به قسمت‌های حساسی چون شکم و بیضه‌ها جلوگیری کنیم، قطعاً می‌توانیم در بسیاری از موارد قبل از بروز واریکوسل، پیش‌گیری نماییم. در این راستا لازم است تا به توصیه‌های زیر توجه کنید:
- از ایجاد فشار بر شکم و روده‌ها، بارفع یبوست، جلوگیری نمایید.
- از بلند کردن اجسام سنگین با وارد کردن فشار به قسمت حساس شکم و بیضه اجتناب نمایید. برای بلند کردن اجسام سنگین از کنار کمر و ران‌ها کمک بگیرید.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ، به‌خصوص شلوار‌های تنگ، خودداری نمایید.
- از مصرف غذاهای سودا‌ساز خودداری نمایید. مصرف غذاهای با طبع گرم توصیه می‌شود.
در صورتی که واریکوسل ایجاد شد، لازم است که هر چه سریع‌تر برای درمان آن اقدام نمایید. در ادامه به بررسی روش‌های درمان واریکوسل می‌پردازیم.
روش‌های درمان واریکوسل
واریکوسل در نتیجه‌ی آسیب یا ضربه به کیسه‌ی بیضه به‌وجود می‌آید، با گذشت زمان شدید می‌شود و بر باروری اثر می‌گذارد. روش‌های درمانی مختلفی برای واریکوسل وجود دارد که عبارتند از:
درمان توسط جراحی
در صورتی‌که بیمار با علائم زیر به پزشک مراجعه نماید، پزشک تصمیم به انجام عمل جراحی می‌گیرد:
- درد بیضه به‌طور مداوم، بیمار واریکوسل را بیازارد.
- فرد دچار ناباروری شده باشد، به‌صورتی که مجبور به انجام IVF برای فرزند‌آوری باشد.
- بیماری در تولید اسپرم، ایجاد ناهنجاری کرده باشد.
- بیضه‌ها کوچک و خشک شده باشند.
در این صورت پزشک بسته به نوع و درجه‌ی آسیب توسط یکی از انواع روش‌های زیر اقدام به انجام عمل می‌نماید:
- جراحی اینگوینال: در این روش بدون میکروسکوپ اقدام به جراحی می‌شود. در این نوع جراحی، برش کوچکی در پایین شکم و بالای بیضه ایجاد می‌شود.
- جراحی رتروپریتوان: در این روش جراحی، برش ایجاد شده در قسمت بالاتری نسبت به جراحی اینگوینال ایجاد می‌شود.
- لاپاراسکوپی: در جراحی به روش لاپاراسکوپی، سه سوراخ در شکم ایجاد و با فرستادن گاز به داخل شکم، فضای کافی برای انجام عمل ایجاد می‌شود. در این روش احتمال آسیب به رگ‌های بزرگ، روده‌ها و مثانه وجود دارد.
- آمبولیزاسیون پوستی: در این روش از راه وریدهای کنار ران، لخته‌ی خون خود بیمار یا موادی سنتزی به داخل وریدها فرستاده می‌شود. در این روش از جراحی، علاوه بر متخصص رادیولوژی نیاز به تجهیزات مناسب وجود دارد.
- جراحی میکروسکوپی: بهترین روش برای جراحی واریکوسل روش جراحی اینگویتال میکروسکوپیک است. این روش، با ایجاد یک برش کوچک در پایین شکم و بالای بیضه و به کمک میکروسکوپ انجام می‌شود. در روش استاندارد طلایی جراحی واریکوسل، کمترین آسیب متوجه شریان‌ها ، عروق لنفاوی و عصبی می‌شود.
لازم به توضیح است جراحی واریکوسل با هر روشی که انجام گیرد، می‌تواند با بهبودی کامل یا نسبی همراه باشد. همین‌طور در مواردی مشاهده شده که بیماری پس از عمل بازگشت کرده است.
درمان دارویی
با این که این بیماری در حالت پیشرفته درمان دارویی ندارد و تنها با عمل جراحی میتوان به معالجه‌ی آن پرداخت، اما در حالت خفیف از بعضی داروها میتوان استفاده نمود. مصرف داروها در این بیماری به شکل اسپرم، تعداد و نوع حرکت آن بستگی دارد. داروهای زیادی برای کاهش اثر واریکوسل وجود دارد از قبیل:
- داروهایی که سبب افزایش ترشح تستوسترون می‌شوند
- داروهای آنتی‌اکسیدان
- داروهای محرک برای نطفه سازی
- قرص ونوویتال
- داروی کلومنیس سیترات
- قرص بروموکریپتین
- آمپول HCG
- مولتی ویتامین و آسپرین و …
درمان‌های دارویی برای کاهش اثر بیماری واریکوسل، حتماً باید با نظر پزشک برای درمان تجویز شوند. بنابراین هرگز به نظر افراد فاقد صلاحیت برای درمان‌های دارویی اکتفا نفرمایید.
درمان ورزشی
انجام تمرینات ورزشی در درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله واریکوسل موثراست. انجام منظم ورزش یوگا در بهبود واریکوسل تاثیر فراوان دارد. از طرفی تمرینات یوگا سبب بهبود گردش خون و افزایش باروری می‌شود.
درمان خانگی
استفاده از درمان‌های خانگی بیماری واریکوسل ساده و موثر هستند. این روش‌ها عبارتند از:
- استفاده از لباس زیر مناسب برای حفاظت از بیضه‌ها
- استفاده از کمپرس آب سرد، دوتا سه بار در روز
- متوقف کردن کارهای سنگین مانند پریدن، دویدن و برداشتن اشیای سنگین
- مصرف غذاهای حاوی فیبر
- استفاده از داروهای گیاهی مانند مکمل شاه بلوط هندی، سیاه دانه و …
- استفاده از مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان مانند شکلات تلخ، توت، کلم و …
- استفاده از غذاهای حاوی امگا ۳ و اسید‌آمینه
- مصرف غذاهای حاوی ویتامین‌ها مانند ویتامین E
- اجتناب از مصرف غذاهای فست‌فود و غذاهای دارای کافئین، شکر و الکل
- اجتناب از مصرف غذاهای با طبع سرد مانند گوشت گاو، پنیرکهنه، ماست ترش و ….
- مصرف خاکشیر برای رفع یبوست و کاهش فشار بر بیضه‌ها
- مصرف عسل
- ماساژ کیسه‌ی بیضه و قسمت‌های بالای آن با روغن کنجد و بابونه (شبی یک بار به‌مدت سه ماه)
واریکوسل بیماری شایعی است که بسیاری از مردان به آن دچار هستند. در بعضی موارد این بیماری به‌صورت واریس بیضه و خفیف است. استفاده از درمان‌های خانگی برای تمامی مردانی که به این بیماری مبتلاء هستند، توصیه می‌شود.
کلام آخر
اعمال جراحی معمولاً با انجام بیهوشی عمومی یا بی‌حسی انجام می‌گیرد. عمل جراحی واریسکول نیز توسط بیهوشی عمومی یا بی‌حسی از ناحیه‌ی کمر (نخاعی) صورت می‌پذیرد. مدت زمان عمل به‌طور متوسط ۳۰ الی ۴۰ دقیقه است. با این که بیمار همان روز یا روز بعد مرخص می‌شود، اما نیاز است تا ۷ الی ۱۴ روز استراحت پزشکی داشته باشد.
داشتن رابطه‌ی جنسی در طول مدت استراحت پزشکی توصیه نمی‌شود. حدود ۳ الی ۴ ماه پس از عمل جراحی اولین آزمایش اسپرم انجام می‌شود. پس از عمل، احتمال باروری بسیار بیشتر خواهد شد، اما اگر پس از این مدت هم‌چنان مشکل ناباروری وجود داشت، دوری از استرس و صبوری بهترین راهکار است.