افسردگی بیماری شایعی می‌باشد که انسان امروزی با انواع آن دست به گریبان است. نمونه‌ی شایع این بیماری، افسردگی پریودی است. به جرأت می‌توان گفت ۷۵ درصد از زنان، افسردگی قاعدگی یا پریودی را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. اگر می‌خواهید درباره درمان افسردگی پریودی اطلاعاتی کسب نمایید، با ما همراه شوید.
افسردگی پریودی و قاعدگی چیست؟
برای بسیاری از خانم‌ها یک هفته مانده به رخ دادن قاعدگی تا چند روز پس از شروع قاعدگی، مشکلات خلق‌و‌خو مانند پرخاشگری، بی حوصلگی و … یا مشکلاتی نظیر گلو درد، سردرد، کمر درد، جوش و … به‌وجود می‌آید. بروز این حالت را افسردگی پریودی یاPMS می‌نامند. افسردگی پریودی معمولاً هر ماه تکرار می‌شود. علل بروز افسردگی قاعدگی هنوز کاملاً مشخص نیست اما دلایل زیادی از جمله استرس، آلودگی‌های محیطی، عوامل ارثی و رژیم غذایی نامناسب می‌توانند موجب ایجاد آن شوند.
چرا در دوره‌ی قاعدگی افسرده می‌شویم؟
هر چند هنوز دلیل قطعی افسردگی دوران قاعدگی مشخص نیست اما در حقیقت افسردگی یک واکنش غیرطبیعی به تغییرات هورمونی در دوران پریود است. هنگام پریود، سطح ترشح هورمون سرتونین پایین می‌آید. سرتونین یکی از مواد شیمیایی لازم برای انتقال پیام‌های عصبی در مغز است. تحقیقات نشان داده که سلول‌های مغز که در رابطه با کنترل خلق‌و‌خو، خواب و درد فعالیت دارند، نیاز به مصرف سرتونین خواهند داشت. می‌توان گفت تغییرات هورمونی و کاهش سرتونین از دلایل مهم افسردگی‌های قبل و حین دوران قاعدگی است.
علائم افسردگی قاعدگی
علائم افسردگی قاعدگی که به اختصار علائمPMDD خوانده می‌شوند، دارای بازه‌ی زمانی از یک هفته پیش از قاعدگی تا چند روز پس از شروع آن است. به‌طورکلی این نشانه‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- عصبانیت شدید (تا حد امکان درگیری با افراد دیگر)
- از دست دادن علاقه به انجام کارهای روزمره
- افسردگی همراه با احساس ناامیدی
- ایجاد مشکل در خواب
- اضطراب
- ایجاد مشکلات گوارشی و نفخ
- سردرد
- احساس خستگی
- متورم شدن پستان‌ها
- ایجاد مشکل در تمرکز
- احساس درد و خستگی در عضلات و مفاصل بدن
- ایجاد اکنه و جوش صورت
- فراموشی
- افزایش وزن
- تهوع
- احساس داغی و گرگرفتگی
- تغییر در اشتها (بی‌اشتهایی یا افراط در خوردن)
- تمایل به گریه کردن
- کاهش میل جنسی
لازم به ذکر است در پاره‌ای از موارد، افسردگی قاعدگی به‌حدی شدید است که فرد را به کلی از ادامه‌ی فعالیت‌های روزمره باز می‌دارد. افسردگی پریودی در بعضی موارد بر پریود هم اثر می‌گذارد و آن را متوقف می‌سازد. زیرا افسردگی عملکرد هیپوتالاموس مغز را مختل می‌سازد. وظیفه‌ی هیپوتالاموس تنظیم عملکرد غده‌ی هیپوفیز است. هیپوفیز تنظیم کار تخمدان‌ها را بر عهده دارد، در نتیجه کار تخمک‌گذاری با مشکل مواجه و پریود متوقف می‌شود.
درمان افسردگی پریودی
بسیاری از زنان برای کاهش درد قاعدگی اقدام به مصرف قرص‌های مسکن می‌نمایند. این مسکن‌های بی‌نسخه می‌توانند تا حدی در تسکین موثر باشند اما بهترین راه برای درمان افسردگی قاعدگی، مراجعه به پزشک است.
درمان افسردگی پریودی با دارو
درمان بیمای‌های افسردگی و افسردگی پریودی با مصرف داروهای ضد افسردگی امکان‌پذیر است. این داروها می‌توانند در باز جذب سرتونین کمک نمایند. داروهای فلوکستین و سرترالین از این دسته داروها هستند. از قرص‌های ضد بارداری هم می‌توان برای درمان افسردگی قاعدگی استفاده نمود. اما استفاده از این داروها و قطع نمودن آن‌ها با عوارض زیر همراه است:
- قطع خون‌ریزی قاعدگی
- قاعدگی شدید پریودی
- گرفتگی شدید عضلات
- درد معده
- افزایش تپش قلب
- سرگیجه
- احساس تشنگی شدید
از این‌رو شروع و قطع مصرف چنین داروهایی فقط باید با تجویز پزشک صورت گیرد. البته استفاده از مکمل‌های غذایی (به‌عنوان مثال مکمل دارای کلسیم، منیزیم و ویتامین‌های B6 و …) در درمان افسردگی قاعدگی بسیار کمک کننده هستند.
درمان افسردگی پریودی با غذا
غذا یکی از عوامل موثر بر سلامتی جسم و روح است. مصرف غذاهای زیر در کاهش یا افزایش علائم افسردگی پریودی تاثیر دارند.
برای کاهش افسردگی پریودی چه بخوریم؟
به‌منظور کاهش افسردگی پریودی بهتر است به نکات زیر توجه کنید:
- کره‌ی بادام زمینی سرشار از منیزم و ویتامین B6 است.
- موز با داشتن پتاسیم، گرفتگی عضلات شکم را کاهش می‌دهد. کاهش درد به درمان افسردگی پریودی کمک می‌نماید.
- اسفناج منبع عظیمی از ویتامین A و کلسیم است. بعضی از زنان هنگام پریود دارای پوست خشک و همراه با آکنه می‌شوند. خوردن اسفناج به رفع این مشکل کمک می‌کند.
- حبوبات منبع غنی ویتامین B و ریبوفلاوین هستند. این ویتامین‌ها دارای خواص ضد افسردگی هستند.
- ماهی سالمون با اسیدهای چرب امگا ۳ و ویتامین دی یک منبع غذایی مناسب برای دوره‌ی پریود است.
- شکلات تلخ به‌دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند در درمان افسردگی قاعدگی موثر باشد. مصرف شکلات تلخ خواب را آرام می‌نماید.
همچنین در این مقاله نکاتی برای داشتن سلامت بدنی و ذهنی مناسب‌تر در دوران پریودی و قاعدگی اشاره شده است.
در ادامه به بررسی مواد غذایی که در دوران پریود نباید مصرف کنید، می‌پردازیم:
برای کاهش افسردگی پریودی چه نخوریم؟
برای بهبود افسردگی پریودی یا جلوگیری از تشدید آن لازم است به نکات زیر توجه نمایید:
- از خوردن نمک در دوره‌ی قاعدگی اجتناب نمایید. همین‌طور از خوردن غذاهای شور به‌دلیل افزایش احتمال ایجاد نفخ، بپرهیزید.
- با این‌که شیر از مواد مغذی و دارای ویتامین است اما مصرف شیر در دوره‌ی پریود توصیه نمی‌شود. شیر نفاخ و دارای اسیدهای چرب اشباع شده است.
- در دوران پریود بهتر است از خوردن سویا اجتناب نمایید زیرا به‌علت دارا بودن فیتو استروژن، سبب ایجاد اختلال در ترشح هورمون استروژن در بدن می‌شود.
- مصرف گوشت سبب افزایش اسیدهای چرب اشباع شده در بدن می‌شود. در دوره‌ی پریود تا می‌توانید از مصرف این ماده غذایی خودداری نمایید.
- مصرف قند و شیرینی سبب تخلیه‌ی ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید از بدن می‌شود.
- از آن‌جایی که کافئین محرک قوی است، از مصرف آن هنگام افسردگی پریودی اجتناب نمایید.
با استفاده از طب سنتی نیز می‌توان تا حدی علائم افسردگی پریودی را بهبود بخشید. در ادامه به بررسی این روش درمانی می‌پردازیم.
درمان افسردگی پریودی با طب سنتی
اگرچه طب سنتی درمان قطعی برای افسردگی قاعدگی ارائه نمی‌دهد، اما چند توصیه برای کاهش مشکلات ناشی از افسردگی پریودی دارد:
- از مصرف غذاهایی مانند گوشت گاو، سوسیس، کالباس، کنسروها، نوشابه، قارچ، عدس، بادمجان و ترشیجات که تولید سودای غیر طبیعی را زیاد می‌کنند، اجتناب نمایید.
- از مصرف غذاهایی که خون غلیظ یا بلغم تولید می‌کنند مانند لازانیا، ماکارونی، گوجه فرنگی، خیار، ماهی، ماست و انواع غذاهای با مزاج سرد و تر نیز احتراز نمایید.
- از دم نوش گل گاو زبان برای کنترل پرخاشگری می‌توانید استفاده نمایید.
- ممکن است افسردگی قاعدگی حاصل غلبه‌ی سردی و تبلور بلغم در بدن باشد، بهتر است شب‌ها خوراکی‌های با طبع گرم مانند خرما و عسل میل نمایید.
- از شستشوی بدن با آب سرد در دوران پریود خودداری نمایید.
علاوه بر مواردی که ذکر شد بهتر است برای درمان افسردگی در این دوران با یک روان‌شناس یا روان‌پزشک نیز صحبت کنید.
درمان افسردگی پریودی با روان درمانی
این روزها دانش بشر در زمینه‌ی ناخوداگاه و حواس با دستاوردهای زیادی همراه شده است. صحبت با درمانگر‌ها و روانشناسان حرفه‌ای و کارآمد در زمینه‌ی مدیتیشن، آرامش درمانی، رفلکسولوژی و انجام تمرینات ورزش یوگا کمک بسیار زیادی در درمان درد و افسردگی پریودی می‌نماید.
مدیریت افسردگی قاعدگی
شاید فکر کنید درمان دارویی تنها راه مقابله با این مشکل است اما تحقیقات نشان می‌دهند که با شناخت ریشه‌ی این مشکل می‌توان با مدیریت آگاهانه مشکلات ناشی از افسردگی پریودی را به حداقل رساند. توجه به نکات زیر می‌تواند در این راستا مفید باشد:
- بهتر است زمان سیکل قاعدگی خود را تعیین نمایید. سپس با توجه به آگاهی از زمان تقریبی شروع پریود، با مشاهده‌ی حداکثر ۵ علامت از علائم ذکر شده، مطمئن شوید ریشه‌ی مشکلات عصبی شما، افسردگی قاعدگی است.
- از یک رژیم غذایی متعادل که در کاهش افسردگی قاعدگی موثر است، پیروی نمایید. در این راستا می‌توانید از غذاهایی که سرشار از پروتئین، کلسیم و فسفر هستند، استفاده نمایید. مصرف موز یکی از راهکارهای دریافت پتاسیم برای بهبود، به‌شمار می‌آید. از مصرف غذاهای با طبع سرد، فست‌فود‌ها و غذاهای نفاخ خودداری نمایید.
- با تغییر سبک زندگی‌تان در دوره‌ی افسردگی پریودی، به کاهش علائم کمک نمایید. حداقل نیم ساعت در روز پیاده‌روی یا دویدن آرام، را در برنامه‌ی خود قرار دهید. انجام ورزش یوگا کمک زیادی در کاهش مشکلات ناشی از استرس و افسردگی قاعدگی دارد. از مصرف کافئین، نوشابه‌های الکلی و استعمال دخانیات بپرهیزید.
برای جلوگیری از هجوم افکار منفی در دوره‌ی افسردگی پریودی حتماً روی کمک روانشناسان و پزشکان متخصص حساب باز نمایید. از جلسات مشاوره با آن‌ها برای رسیدن به آرامش و طی دوران سخت افسردگی پریودی بهره گیرید.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
با مشاهده‌ی هر یک از علائم افسردگی قاعدگی، بهتر است به یک پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید. پزشک با معاینه‌ی شما و سوابق پزشکی‌تان، تشخیص می‌دهد شما از نظر عاطفی و ذهنی در دوران پریود در چه سطحی قرار دارید. او باید مطمئن شود این علائم مربوط به مشکلات عاطفی نظیر افسردگی، اختلال هراس یا بیماری‌های زنانه نظیر اندرومتریوز و … نیستند. در صورتی که فرد به چنین مشکلاتی دچار باشد، با شروع قاعدگی این اختلالات تشدید خواهند شد و با پایان قاعدگی هم مشکلات به پایان نخواهند رسید. در نتیجه روش‌های درمانی دیگری لازم خواهد بود.
کلام آخر
افسردگی قاعدگی در ۷۵ درصد از زنان در سنین باروری وجود دارد. اما درخانم‌های ۲۰ الی ۳۰ ساله شایع‌تر به‌نظر می‌رسد. افسردگی قاعدگی هر چه باشد، چالشی است که بر سلامتی و روان زنان تاثیر می‌گذارد. زنان قلب خانواده هستند و سلامت آنان تضمین کننده‌ی سلامت خانواده و جامعه است.