دستگاه تناسلی مردان از قسمتهای داخلی مانند مجرای ادرار، لوله خروجی بیضه، غده پروستات، غدد پیاز میزراهی و قسمتهای خارجی مانند آلت تناسلی مردان، کیسه بیضه، بیضهها و اپیدیدیم تشکیل شده است.
آلت تناسلی مردان در دوران بلوغ به اندازه کامل خود میرسد و علاوهبر عملکرد جنسی، بهعنوان محلی برای خروج ادرار نیز عمل میکند. اگرچه دو آلت تناسلی شبیه به هم نیستند و میتوانند از نظر طول، ضخامت و ظاهر متفاوت باشند، اما اکثرا دارای آناتومی یکسانی هستند که به آنها اجازه میدهد تا عملکردهای خود را انجام دهند.
این مقاله به تشریح آناتومی و عملکرد آلت تناسلی مردان و بیماریهای شایع آن خواهد پرداخت. آگاهی از این مسائل، برای حفظ سلامت جنسی مهم است. مشاهده هرگونه تغییر در ظاهر، حس یا عملکرد آلت تناسلی میتواند نشاندهنده یک مشکل اساسی باشد که به مراقبت پزشکی نیاز دارد.
آناتومی آلت تناسلی مردان
آلت تناسلی مردان در قسمت جلوی بدن و در قاعده لگن قرار دارد. کیسههای بیضه که حامل دو عدد بیضه هستند، درست در زیر آن واقع شدهاند. بافت نرم و اسفنجی آلت تناسلی دارای ماهیچهها، سیاهرگها، شریانها و مجرای ادرار است. اینها به آلت تناسلی اجازه میدهند تا به وظایف خود عمل کند. آناتومی آلت تناسلی مردان از چند ساختار اصلی زیر تشکیل شده است:
- کلاهک یا سر آلت تناسلی: ساختار حساسی است که به تحریک آلت در زمان نعوظ (افزایش سایز و سفت شدن آلت) کمک میکند.
- مجرای ادرار: مجرای ادرار لولهای در داخل آلت تناسلی است که از مثانه تا سر آلت تناسلی امتداد دارد و برای دفع ادرار استفاده میشود. البته از غده پروستات نیز عبور میکند تا امکان تخلیه مایع منی (حاوی اسپرم و ترشحات) را فراهم کند.
- سوراخ آلت تناسلی: سوراخی است در نوک آلت تناسلی مردان که از طریق آن ادرار یا مایع منی از بدن خارج میشود. اصطلاحا به خروج مایع منی از آلت انزال میگویند.
- پوست ختنهگاه: پوست ظریف، شل و چیندار است که سر آلت تناسلی را میپوشاند. اصولا برداشتن پوست ختنهگاه را ختنه میگویند.
- اجسام غاری: دو ستون اسفنجی هستند که در امتداد محور داخلی آلت تناسلی قرار دارند. هنگامیکه با خون پر میشوند، بافتهای آلت برای نعوظ سفت میشوند.
- جسم اسفنجی: سومین ستون بافتی است که از بسته شدن مجرای ادرار در حین نعوظ جلوگیری میکند.
به مجموع ساختار مجرای ادرار و سه ستون از بافت نعوظ (اجسام غاری و جسم اسفنجی) شفت میگویند که در نواری از بافت همبند به نام فاسیا پیچیده شده و با پوست پوشانده میشود.
قاعده آلت تناسلی مردان توسط بافتهای همبند و رباطهای معلق حمایت میشود. این بخش، آلت تناسلی را نزدیک استخوان لگن نگه میدارد و به نعوظ آن در زمان برقراری رابطه جنسی کمک میکند.
عملکرد یا وظایف آلت تناسلی مردان
دو عملکرد اصلی آلت تناسلی مردان، آمیزش جنسی و ادرار کردن است. عملکرد جنسی آلت تناسلی را میتوان در قالب دو مرحله نعوظ و انزال توصیف کرد. در ادامه به جزئیات بیشتر آنها اشاره خواهیم کرد.
ادرار کردن
.اصولا زمانی رخ میدهد که ادرار به کمک مجرای ادرار از مثانه به سمت سوراخ آلت منتقل شود. ادرار با انقباض عضله دترسور (detrusor) موجود در دیواره مثانه، به خارج از بدن رانده میشود.
بین آلت تناسلی و مثانه، عضله اسفنکتر خارجی قرار دارد که میتوان به کمک مغز این عضله ارادی را برای جلوگیری از خروج ادرار کنترل کرد.
نعوظ
منظور از نعوظ، سفت شدن آلت تناسلی ناشی از تحریک جنسی یا تحریک فیزیکی است. بروز نعوظ در هنگام خواب و بیداری طبیعی است. معمولا زمانی اتفاق میافتد که جریان خون به داخل اجسام غاری و جسم اسفنجی افزایش یابد.
در طول نعوظ، شریانهای آلت گشاد میشوند و با افزایش خونرسانی کمک میکنند تا آلت تناسلی مردان افزایش اندازه پیدا کند. در این میان سیاهرگهایی که خون را از آلت تناسلی خارج میکنند، فشرده میشوند تا خون را به دام بیاندازند و به حفظ نعوظ کمک کنند.
انزال
منظور از انزال، ترشح مایع منی از آلت تناسلی است که اصولا در اثر پاسخ جنسی به نام ارگاسم (ارضا شدن) رخ میدهد. فرآیند انزال شامل یک سری انقباضات همزمان و غیرارادی عضلات است و برای وقوع آن:
- ابتدا لولهای به نام مجرای دفران منقبض میشود و اسپرمها را از بیضهها به سمت مجرای انزال میراند.
- در همان زمان، غده پروستات و وزیکولهای منی منقبض میشوند و مایعاتی به مخلوط اسپرمها اضافه میکنند.
- در نهایت انقباض سریع ماهیچههای قاعده آلت تناسلی، مایع منیرا از آلت تناسلی خارج میکند.
با خروج مایع منی به داخل واژن یا دهانه رحم زن، اسپرمها قابلیت نزدیک شدن به تخمک موجود در لوله فالوپ را پیدا میکنند. در صورت لقاح اسپرم و تخمک، نطفه جنین شکل میگیرد.
نکات قابل توجه برای حفظ سلامت جنسی مردان
بهتر است مردان به طور مرتب (بهخصوص بعد از برقراری رابطه جنسی) آلت تناسلی خود را با استفاده از آب و یک شوینده مناسب شستشو دهند. استفاده از محصولات ساینده یا با رایحه شدید اصلا توصیه نمیشود زیرا ممکن است پوست آلت را تحریک کنند.
اگر در این حین متوجه هر چیز غیرعادی و متفاوت بهخصوص در ناحیه بیضهها شدید، فورا با پزشک متخصص اورولوژی مشورت کنید. برای حفظ سلامت جنسی، استفاده از کاندوم و انجام غربالگری منظم لازم است.
از دیگر نکات قابل توجه میتوان به داشتن یک رژیم غذایی سالم و متنوع، ورزش منظم، محدود کردن مصرف الکل و اجتناب از سیگار و مواد مخدر اشاره کرد.
بیماریهای شایع آلت تناسلی مردان
از مشکلات و بیماریهایی که آلت تناسلی مردان را تحت تاثیر قرار میدهند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- التهاب آلت تناسلی مردان: بسیاری از عفونتها مانند بالانیت (التهاب کلاهک آلت تناسلی)، پستیت (التهاب پوست اضافی سر آلت تناسلی مردان) و فیتریازیس (آلودگی پوست آلت تناسلی با شپش) میتوانند علائم دردناکی مانند قرمزی، تورم و خارش ایجاد کنند.
- عفونتهای مقاربتی آلت تناسلی: منظور عفونتهایی است که از طریق تماس جنسی منتقل میشوند. از این موارد میتوان به کلامیدیا، سوزاک، زگیل تناسلی و سیفلیس اشاره کرد.
- اختلال نعوظ: در این شرایط، فرد در ایجاد یا حفظ نعوظ برای داشتن رابطه جنسی مشکل دارد. اگرچه برای رفع این مشکل استفاده از کاندوم حجم دهنده یا ژل حجم دهنده رایج شده است، اما توصیه میکنیم تحت نظر پزشک متخصص اورولوژی علت اصلی ابتلا به آن را دریابید.
- زودانزالی: یکی از اختلالات جنسی است و زمانی رخ میدهد که مردان قبل از دخول یا زیر یک دقیقه بعد از دخول، دچار انزال شوند. توصیه میکنیم پیش از استفاده از ژل تاخیری یا کاندوم تاخیری، به فکر تشخیص علت اصلی بروز این مشکل باشید.
- بیماری پِریاپیسم (Priapism): در این بیماری خون در آلت تناسلی به دام میافتد. بههمیندلیل باعث ایجاد نعوظ طولانی و دردناک میشود که میتواند منجر به آسیب دائمی به بافت شود.
- بیماری کوردی (Chordee) یا انحنای آلت تناسلی مردان: خمیده بودن آلت تناسلی ممکن است بهصورت مادرزادی یا در اثر عفونت بروز کند.
- بیماری پیرونی (Peyronie): معمولا این وضعیت زمانی رخ میدهد که بافت اسکار زیر پوست آلت تناسلی تشکیل و باعث کجی غیرطبیعی آلت شود.
- اورتریت یا التهاب و تورم مجرای ادرار: میتواند منجر به بروز مشکل یا احساس درد در هنگام ادرار کردن شود.
- میکروپِنیس: این وضعیت به وجود یک آلت تناسلی غیرطبیعی و کوچک اشاره دارد که معمولا بهدلیل مسائل هورمونی یا ژنتیکی رخ میدهد.
- آلت تناسلی پنهان یا مخفیشده: یک وضعیت پزشکی است که در آن پوست و چربی اضافی آلت تناسلی را میپوشاند و باعث میشود بخش کوچکی از آن دیده شود.
- سرطان آلت تناسلی: نوعی سرطان نادر است که باعث ایجاد توده روی آلت تناسلی یا داخل آن میشود.
آزمایشهای روتین در چکاپ و غیربالگری سلامت جنسی مردان
اصولا آزمایشهایی که برای تشخیص اختلالات آلت تناسلی مردان تجویز میشوند، شامل موارد زیر هستند:
- معمولا پزشک برای غربالگری عفونتهای مقاربتی آزمایش خون، آزمایش ادرار و نمونهبرداری از ترشحات با وارد کردن سواب از طریق سوراخ آلت به داخل مجرای ادرار را تجویز میکند.
- پزشک ممکن است آزمایشهای تصویربرداری مانند سونوگرافی یا تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (ام آر آی) را برای ارزیابی وضعیت بافتهای نرم و جریان خون در آلت تناسلی تجویز کند. تصویربرداری آلت تناسلی اغلب در حالت نعوظ یا با استفاده از تزریق دارویی مانند آلپروستادیل (بهمنظور اتساع یا گشاد شدن رگهای خونی آلت) انجام میشود.
- اگر توده غیرطبیعی روی پوست آلت تناسلی مردان وجود داشته باشد، ممکن است نمونهای از بافت پوست برای ارزیابی به آزمایشگاه ارسال شود. همزمان برای تشخیص میزان مارکرهای سرطان آلت تناسلی، آزمایش خون نیز انجام میشود.
- در صورت وجود مشکل در ادرار کردن، علاوهبر آنالیز ادرار آزمایش خون نیز انجام میشود. آزمایش خون کمک میکند تا آنتیژن اختصاصی پروستات (PSA) برای بررسی سرطان پروستات ردیابی شود. البته معاینه دیجیتالی رکتوم (DRE) نیز ممکن است با قرار دادن انگشت در رکتوم (راستروده) برای بررسی اندازه و قوام ترشحات غده پروستات انجام شود. در نهایت اگر لازم باشد، آزمایش سیستورتروگرام دفع ادرار تجویز میشود. این آزمایش که در هنگام ادرار کردن از مجاری ادرار عکس میگیرد، میتواند به تشخیص هرگونه انسداد کمک کند.
سخن آخر
بنابراین، آلت تناسلی مردان اندام مهمی است که چندین کارایی دارد. برای نعوظ حاوی شبکهای غنی از رگهای خونی است. انزال نیز با انقباض غیرارادی ماهیچهها و عروقی که مایع منی را از بدن خارج میکنند به دست میآید. در واقع، همان لولهای که برای انزال استفاده می شود برای دفع ادرار نیز کارایی دارد. دقیقا برخلاف زنان که ساختار سیستم ادراری و تولیدمثلی آنها جدا از یکدیگر است.
بیماریها و ناهنجاریهای مختلف میتوانند ظاهر یا عملکرد آلت تناسلی مردان را تحت تاثیر قرار دهند. برخی از آنها مادرزادی هستند و باعث ناهنجاریهای آلت تناسلی در طول رشد جنین میشوند. برخی دیگر در اواخر زندگی رخ میدهند و ممکن است در اثر آسیب، عفونت یا بیماریهایی مانند سرطان ایجاد شوند.
مطمانا تشخیص زودهنگام این مشکلات با چکاپ سالانه تحت نظر پزشک متخصص اورولوژی، کمک زیادی به تسریع روند درمان میکند.
ارسال نقد و بررسی