آناتومی و وظایف آلت تناسلی مردان به بیان ساده

آشنایی با آلت تناسلی مردانه

دستگاه تناسلی مردان از قسمت‎های داخلی مانند مجرای ادرار، لوله خروجی بیضه، غده پروستات، غدد پیاز میزراهی و قسمت‎های خارجی مانند آلت تناسلی مردان، کیسه بیضه، بیضه‎ها و اپیدیدیم تشکیل شده است.

آلت تناسلی مردان در دوران بلوغ به اندازه کامل خود می‎رسد و علاوه‎بر عملکرد جنسی، به‎عنوان محلی برای خروج ادرار نیز عمل می‎کند. اگرچه دو آلت تناسلی شبیه به هم نیستند و می‏توانند از نظر طول، ضخامت و ظاهر متفاوت باشند، اما اکثرا دارای آناتومی یکسانی هستند که به آن‎ها اجازه می‎دهد تا عملکردهای خود را انجام دهند.

این مقاله به تشریح آناتومی و عملکرد آلت تناسلی مردان و بیماری‌های شایع آن خواهد پرداخت. آگاهی از این مسائل، برای حفظ سلامت جنسی مهم است. مشاهده هرگونه تغییر در ظاهر، حس یا عملکرد آلت تناسلی می‎تواند نشان‎دهنده یک مشکل اساسی باشد که به مراقبت پزشکی نیاز دارد.

آناتومی آلت تناسلی مردان

آلت تناسلی مردان در قسمت جلوی بدن و در قاعده لگن قرار دارد. کیسه‎های بیضه که حامل دو عدد بیضه هستند، درست در زیر آن واقع شده‎اند. بافت نرم و اسفنجی آلت تناسلی دارای ماهیچه‎ها، سیاهرگ‎ها، شریان‎ها و مجرای ادرار است. این‎ها به آلت تناسلی اجازه می‎دهند تا به وظایف خود عمل کند. آناتومی آلت تناسلی مردان از چند ساختار اصلی زیر تشکیل شده است:

  • کلاهک یا سر آلت تناسلی: ساختار حساسی است که به تحریک آلت در زمان نعوظ (افزایش سایز و سفت شدن آلت) کمک می‎کند.
  • مجرای ادرار: مجرای ادرار لوله‎ای در داخل آلت تناسلی است که از مثانه تا سر آلت تناسلی امتداد دارد و برای دفع ادرار استفاده می‎شود. البته از غده پروستات نیز عبور می‎کند تا امکان تخلیه مایع منی (حاوی اسپرم و ترشحات) را فراهم کند.
  • سوراخ آلت تناسلی: سوراخی است در نوک آلت تناسلی مردان که از طریق آن ادرار یا مایع منی از بدن خارج می‎شود. اصطلاحا به خروج مایع منی از آلت انزال می‎گویند.
  • پوست ختنه‎گاه: پوست ظریف، شل و چین‎دار است که سر آلت تناسلی را می‎پوشاند. اصولا برداشتن پوست ختنه‎گاه را ختنه می‎گویند.
  • اجسام غاری: دو ستون اسفنجی هستند که در امتداد محور داخلی آلت تناسلی قرار دارند. هنگامی‎که با خون پر می‎شوند، بافت‎های آلت برای نعوظ سفت می‎شوند.
  • جسم اسفنجی: سومین ستون بافتی است که از بسته شدن مجرای ادرار در حین نعوظ جلوگیری می‎کند.
حتما بخوانید  اختلال ارگاسم یا آنورگاسمی چیست؟

به مجموع ساختار مجرای ادرار و سه ستون از بافت نعوظ (اجسام غاری و جسم اسفنجی) شفت می‎گویند که در نواری از بافت همبند به نام فاسیا پیچیده شده و با پوست پوشانده می‎شود.

قاعده آلت تناسلی مردان توسط بافت‎های همبند و رباط‎های معلق حمایت می‎شود. این بخش، آلت تناسلی را نزدیک استخوان لگن نگه می‎دارد و به نعوظ آن در زمان برقراری رابطه جنسی کمک می‎کند.

عملکرد یا وظایف آلت تناسلی مردان

دو عملکرد اصلی آلت تناسلی مردان، آمیزش جنسی و ادرار کردن است. عملکرد جنسی آلت تناسلی را می‎توان در قالب دو مرحله نعوظ و انزال توصیف کرد. در ادامه به جزئیات بیشتر آن‎ها اشاره خواهیم کرد.

ادرار کردن

.اصولا زمانی رخ می‎دهد که ادرار به کمک مجرای ادرار از مثانه به سمت سوراخ آلت منتقل شود. ادرار با انقباض عضله دترسور (detrusor) موجود در دیواره مثانه، به خارج از بدن رانده می‎شود.

بین آلت تناسلی و مثانه، عضله اسفنکتر خارجی قرار دارد که می‎توان به کمک مغز این عضله ارادی را برای جلوگیری از خروج ادرار کنترل کرد.

نعوظ

منظور از نعوظ، سفت شدن آلت تناسلی ناشی از تحریک جنسی یا تحریک فیزیکی است. بروز نعوظ در هنگام خواب و بیداری طبیعی است. معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به داخل اجسام غاری و جسم اسفنجی افزایش یابد.

در طول نعوظ، شریان‌های آلت گشاد می‌شوند و با افزایش خونرسانی کمک می‎کنند تا آلت تناسلی مردان افزایش اندازه پیدا کند. در این میان سیاهرگ‎هایی که خون را از آلت تناسلی خارج می‎کنند، فشرده می‎شوند تا خون را به دام بیاندازند و به حفظ نعوظ کمک کنند.

انزال

منظور از انزال، ترشح مایع منی از آلت تناسلی است که اصولا در اثر پاسخ جنسی به نام ارگاسم (ارضا شدن) رخ می‎دهد. فرآیند انزال شامل یک سری انقباضات همزمان و غیرارادی عضلات است و برای وقوع آن:

  • ابتدا لوله‎ای به نام مجرای دفران منقبض می‎شود و اسپرم‎ها را از بیضه‎ها به سمت مجرای انزال می‎راند.
  • در همان زمان، غده پروستات و وزیکول‌های منی منقبض می‌شوند و مایعاتی به مخلوط اسپرم‎ها اضافه می‎کنند.
  • در نهایت انقباض سریع ماهیچه‌های قاعده آلت تناسلی، مایع منیرا از آلت تناسلی خارج می‌کند.

با خروج مایع منی به داخل واژن یا دهانه رحم زن، اسپرم‎ها قابلیت نزدیک شدن به تخمک موجود در لوله فالوپ را پیدا می‌کنند. در صورت لقاح اسپرم و تخمک، نطفه جنین شکل می‎گیرد.

نکات قابل توجه برای حفظ سلامت جنسی مردان

بهتر است مردان به طور مرتب (به‎خصوص بعد از برقراری رابطه جنسی) آلت تناسلی خود را با استفاده از آب و یک شوینده مناسب شستشو دهند. استفاده از محصولات ساینده یا با رایحه شدید اصلا توصیه نمی‎شود زیرا ممکن است پوست آلت را تحریک کنند.

حتما بخوانید  اختلالات جنسی و زناشویی و راه های درمان آن

اگر در این حین متوجه هر چیز غیرعادی و متفاوت به‎خصوص در ناحیه بیضه‎ها شدید، فورا با پزشک متخصص اورولوژی مشورت کنید. برای حفظ سلامت جنسی، استفاده از کاندوم و انجام غربالگری منظم لازم است.

از دیگر نکات قابل توجه می‎توان به داشتن یک رژیم غذایی سالم و متنوع، ورزش منظم، محدود کردن مصرف الکل و اجتناب از سیگار و مواد مخدر اشاره کرد.

بیماری‌های شایع آلت تناسلی مردان

از مشکلات و بیماری‎هایی که آلت تناسلی مردان را تحت تاثیر قرار می‎دهند، می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • التهاب آلت تناسلی مردان: بسیاری از عفونت‎ها مانند بالانیت (التهاب کلاهک آلت تناسلی)، پستیت (التهاب پوست اضافی سر آلت تناسلی مردان) و فیتریازیس (آلودگی پوست آلت تناسلی با شپش) می‎توانند علائم دردناکی مانند قرمزی، تورم و خارش ایجاد کنند.
  • عفونت‎های مقاربتی آلت تناسلی: منظور عفونت‎هایی است که از طریق تماس جنسی منتقل می‎شوند. از این موارد می‎توان به کلامیدیا، سوزاک، زگیل تناسلی و سیفلیس اشاره کرد.
  • اختلال نعوظ: در این شرایط، فرد در ایجاد یا حفظ نعوظ برای داشتن رابطه جنسی مشکل دارد. اگرچه برای رفع این مشکل استفاده از کاندوم حجم دهنده یا ژل حجم دهنده  رایج شده است، اما توصیه می‎کنیم تحت نظر پزشک متخصص اورولوژی علت اصلی ابتلا به آن را دریابید.
  • زودانزالی: یکی از اختلالات جنسی است و زمانی رخ می‎دهد که مردان قبل از دخول یا زیر یک دقیقه بعد از دخول، دچار انزال شوند. توصیه می‎کنیم پیش از استفاده از ژل تاخیری یا کاندوم تاخیری، به فکر تشخیص علت اصلی بروز این مشکل باشید.
  • بیماری پِریاپیسم (Priapism): در این بیماری خون در آلت تناسلی به دام می‎افتد. به‎همین‎دلیل باعث ایجاد نعوظ طولانی و دردناک می‎شود که می‎تواند منجر به آسیب دائمی به بافت شود.
  • بیماری کوردی (Chordee) یا انحنای آلت تناسلی مردان: خمیده بودن آلت تناسلی ممکن است به‎صورت مادرزادی یا در اثر عفونت بروز کند.
  • بیماری پیرونی (Peyronie): معمولا این وضعیت زمانی رخ می‎دهد که بافت اسکار زیر پوست آلت تناسلی تشکیل و باعث کجی غیرطبیعی آلت شود.
  • اورتریت یا التهاب و تورم مجرای ادرار: می‎تواند منجر به بروز مشکل یا احساس درد در هنگام ادرار کردن شود.
  • میکروپِنیس: این وضعیت به وجود یک آلت تناسلی غیرطبیعی و کوچک اشاره دارد که معمولا به‎دلیل مسائل هورمونی یا ژنتیکی رخ می‎دهد.
  • آلت تناسلی پنهان یا مخفی‎شده: یک وضعیت پزشکی است که در آن پوست و چربی اضافی آلت تناسلی را می‎پوشاند و باعث می‎شود بخش کوچکی از آن دیده شود.
  • سرطان آلت تناسلی: نوعی سرطان نادر است که باعث ایجاد توده روی آلت تناسلی یا داخل آن می‎شود.
حتما بخوانید  کاندوم ساده و کلاسیک چیست؟ آشنایی با کاندوم کلاسیک و ساده

آزمایش‎های روتین در چکاپ و غیربالگری سلامت جنسی مردان

اصولا آزمایش‎هایی که برای تشخیص اختلالات آلت تناسلی مردان تجویز می‎شوند، شامل موارد زیر هستند:

  • معمولا پزشک برای غربالگری عفونت‎های مقاربتی آزمایش خون، آزمایش ادرار و نمونه‎برداری از ترشحات با وارد کردن سواب از طریق سوراخ آلت به داخل مجرای ادرار را تجویز می‎کند.
  • پزشک ممکن است آزمایش‎های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (ام آر آی) را برای ارزیابی وضعیت بافت‌های نرم و جریان خون در آلت تناسلی تجویز کند. تصویربرداری آلت تناسلی اغلب در حالت نعوظ یا با استفاده از تزریق دارویی مانند آلپروستادیل (به‎منظور اتساع یا گشاد شدن رگ‎های خونی آلت) انجام می‌شود.
  • اگر توده غیرطبیعی روی پوست آلت تناسلی مردان وجود داشته باشد، ممکن است نمونه‌ای از بافت پوست برای ارزیابی به آزمایشگاه ارسال شود. همزمان برای تشخیص میزان مارکرهای سرطان آلت تناسلی، آزمایش خون نیز انجام می‎شود.
  • در صورت وجود مشکل در ادرار کردن، علاوه‎بر آنالیز ادرار آزمایش خون نیز انجام می‎شود. آزمایش خون کمک می‎کند تا آنتی‎ژن اختصاصی پروستات (PSA) برای بررسی سرطان پروستات ردیابی شود. البته معاینه دیجیتالی رکتوم (DRE) نیز ممکن است با قرار دادن انگشت در رکتوم (راست‎روده) برای بررسی اندازه و قوام ترشحات غده پروستات انجام شود. در نهایت اگر لازم باشد، آزمایش سیستورتروگرام دفع ادرار تجویز می‎شود. این آزمایش که در هنگام ادرار کردن از مجاری ادرار عکس می‎گیرد، می‎تواند به تشخیص هرگونه انسداد کمک کند.

سخن آخر

بنابراین، آلت تناسلی مردان اندام مهمی است که چندین کارایی دارد. برای نعوظ حاوی شبکه‎ای غنی از رگ‎های خونی است. انزال نیز با انقباض غیرارادی ماهیچه‎ها و عروقی که مایع منی را از بدن خارج می‎کنند به دست می‎آید. در واقع، همان لوله‎ای که برای انزال استفاده می شود برای دفع ادرار نیز کارایی دارد. دقیقا برخلاف زنان که ساختار سیستم ادراری و تولیدمثلی آن‌ها جدا از یکدیگر است.

بیماری‎ها و ناهنجاری‎های مختلف می‎توانند ظاهر یا عملکرد آلت تناسلی مردان را تحت تاثیر قرار دهند. برخی از آن‎ها مادرزادی هستند و باعث ناهنجاری‎های آلت تناسلی در طول رشد جنین می‎شوند. برخی دیگر در اواخر زندگی رخ می‎دهند و ممکن است در اثر آسیب، عفونت یا بیماری‎هایی مانند سرطان ایجاد شوند.

مطمانا تشخیص زودهنگام این مشکلات با چکاپ سالانه تحت نظر پزشک متخصص اورولوژی، کمک زیادی به تسریع روند درمان می‎کند.